Afrika Birliği Devlet ve Hükümet Başkanları Kurulu’nun 11. Olağan Zirvesi 30 Haziran- 1 Temmuz 2008 tarihlerinde Mısır’ın Sharm El Sheikh şehrinde gerçekleştirildi. “Su ve Sağlık Koşullarının İyileştirilmesinde Milenyum Kalkınma Hedefleri” konusu zirvenin ana gündemini oluşturuken, kıta genelindeki mültecilerin durumu, yüksek gıda fiyatları ve gıda güvenliği gibi konular da zirve kapsamında ele alındı.   

Dışişleri Bakanı Ali Babacan da 27- 28 Haziran tarihlerindeki Afrika Birliği Bakanlar Konseyi toplantısına katılarak, bu yıl 18- 21 Ağustos tarihleri arasında İstanbul’da gerçekleştirilecek olan Türkiye- Afrika İşbirliği Zirvesi’ne ilişkin temaslarda bulundu.

Zirvede suyun ve sağlığın, Afrika’nın MKH’ye ulaşabilmesinde büyük önem arz etttiği belirtilirken, buna karşın söz konusu hususlara ilişkin politikaların ve finansal kaynakların  yetersiz olmasının, kıta ülkelerinin öncelikli sorunları arasında yer aldığı ifade edildi.

Su ve sağlık, Afrika’nın sürdürülebilir kalkınmayı yakalayabilmesinde kilit öneme sahip hususlar olarak bilinmekle birlikte, insanlar için temel bir haktır. İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi’nin 25. maddesinin 1. fıkrasında “herkesin, kendisinin ve ailesinin sağlık ve refahı için beslenme, giyim, konut ve tıbbi bakım hakkı vardır. Herkes işsizlik, hastalık, sakatlık, dulluk, yaşlılık ve kendi iradesi dışındaki koşullardan doğan geçim sıkıntısı durumunda güvenlik hakkına sahiptir.” ifadesi yer almaktadır.[1]

Temiz ve güvenilir su kaynaklarının eksikliği, kıtadaki sağlık koşullarının seyrini doğrudan etkilemekte, her yıl çoğunluğunu çocukların oluşturduğu daha fazla sayıda insan söz konusu yetersizliklere bağlı olarak yaşamını yitirmektedir.

2005 yılında açlık, hastalık ve çatışmalar nedeniyle hayatını kaybeden çocukların sayısı 11 milyon olmuştur. Bu da her üç saniyede bir çocuğun ölmesi anlamına gelmektedir. Yine AIDS, Afrika’da günde 6,600 can almakta ve her 5 AIDS hastasından yalnızca biri tedavi görebilmektedir.[2]

Toplam nüfusu 1 milyara yaklaşan Afrika kıtasında 300 milyonun üzerinde insan temiz su kaynaklarından yoksun iken, 400 milyonun üzerinde Afrikalı da yeterli sağlık koşullarından uzak bir ortamda yaşamlarını sürdürebilme mücadelesi vermektedir.[3]

Günümüzdeki mevcut gelişim göstergelerine bakıldığında, Sahra altı Afrika’nın su konusunda 2040’a kadar, gerekli sağlık koşullarının iyileştirilmesi konusunda ise 2076’ya kadar Milenyum Kalkınma Hedefleri’ne ulaşamayacağı görülmektedir. Söz konusu göstergeler, kıta ülkelerinin içinde bulundukları durumun ciddiyetini gözler önüne sermektedir. 

İnsanoğlunun en temel haklarından olan su ve sağlık konularında kıta ülkeleri, dış desteklere önemli ölçüde ihtiyaç duymaktadırlar. Zirvede bu alanlardaki yatırımların arttırılmasının önemi bir kez daha vurgulanırken, gayrisafi yurt içi hasılaların minimum %2’sinin mevcut koşulların iyileştirilmesi için söz konusu alanlara tahsis edilmesi gerektiği ifade edilmiştir.

Kıta genelindeki genel duruma paralel olarak özellikle kırsal alanlarda bu eksiklik daha fazla hissedilmekte ve yatırımların özellikle bu bölgelerde arttırılmasının önemi vurgulanmaktadır. Dolayısıyla su ve sağlık, kalkınmaya yönelik tüm çalışmalarda merkezi noktada yer almalı, aynı zamanda eğitim ve çevre gibi doğrudan bağlantılı sektörleri de içermelidir.

Afrika’da su ve sağlık alanlarında güvenliğin sağlanması için finansal mekanizmalardaki eksikliklerin giderilmesinin yanı sıra bu alanlarda yasal çerçevelerin oluşturulması ve siyasal reformların uygulanması gerekmektedir. Bu doğrultuda, kıtadaki idari teşkilatlarla, özel sektör, sivil toplum kuruluşları ve vatandaşlar arasındaki zayıf koordinasyonun güçlendirilmesi ve halkın bu konularda daha fazla bilinçlendirilmeleri büyük önem arz etmektedir.

[1] İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi
[2] Küresel ve Bölgesel Sorunların Türkiye ve Afrika Ülkelerine Yansımaları, TASAM Yayınları, Stratejik Rapor, No:19, Mayıs 2007, s.7
[3] Statement of civi society organizations to the African Union Heads of State Summit, June 30th, 2008, Draft Report